Giới thiệu chung về trường phái hội họa lập thể

Lập thể (Cubism) là một trường phái hội họa tiên phong xuất hiện vào đầu thế kỷ 20, khởi nguồn từ Pháp. Khác với phương pháp tái hiện hiện thực truyền thống, Lập thể chú trọng việc phân tích chủ thể thành những mảng hình học cơ bản, từ đó kiến tạo nên một cái nhìn đa chiều và trừu tượng. Hai đại diện tiêu biểu cho phong cách này là Pablo Picasso và Georges Braque. Sự ra đời của Lập thể đã ảnh hưởng sâu rộng đến không chỉ hội họa, mà còn mở đường cho nhiều xu hướng nghệ thuật hiện đại.

1. Trường phái hội họa lập thể là gì?

Trường phái hội họa lập thể (Cubism) là một phong trào nghệ thuật tiên phong nổi bật vào đầu thế kỷ 20, đặc trưng bởi cách biểu đạt hình ảnh thông qua các khối hình học đơn giản. Thay vì tái hiện vật thể theo cách nhìn truyền thống, lập thể phân tách đối tượng thành nhiều mặt phẳng, góc cạnh và hình khối, trình bày đồng thời nhiều góc nhìn trong một tác phẩm.

2. Sự khác biệt giữa trường phái hội họa lập thể và trường phái trừu tượng

Điểm khác biệt lớn nhất giữa hội họa lập thể và trừu tượng nằm ở cách thể hiện hình ảnh. Trường phái lập thể vẫn giữ lại yếu tố hiện thực, vật thể được nhận dạng nhưng qua góc nhìn đa chiều, trong khi trường phái trừu tượng loại bỏ gần như hoàn toàn hình ảnh cụ thể, nhấn mạnh cảm xúc và sự tự do trong biểu đạt nghệ thuật.

3. Bối cảnh lịch sử và sự phát triển của trường phái hội họa lập thể

Trường phái hội họa lập thể ra đời vào khoảng năm 1907 tại Paris, Pháp, trong bối cảnh xã hội phương Tây đang trải qua nhiều biến động lớn về khoa học, công nghệ và tư duy triết học. Đây là giai đoạn đánh dấu sự giao thoa mạnh mẽ giữa nghệ thuật và những ý tưởng mới mẻ về thực tại và nhận thức. Sự phát triển của nhiếp ảnh và điện ảnh lúc đó đã thúc đẩy các nghệ sĩ tìm kiếm phương thức thể hiện mới, vượt khỏi các quy tắc truyền thống về phối cảnh và biểu hiện nghệ thuật.

Hai danh họa Pablo Picasso và Georges Braque được xem là những người đặt nền móng cho phong trào lập thể. Tác phẩm tiêu biểu đầu tiên là "Les Demoiselles d'Avignon" của Picasso vào năm 1907, gây sốc với sự táo bạo trong cách thể hiện các hình thể. Từ đó, trường phái này phát triển nhanh chóng, lan rộng ra khắp châu Âu và thế giới, tạo ra nhiều ảnh hưởng sâu sắc trong nghệ thuật hiện đại.

4. Trường phái hội họa lập thể có đặc điểm gì?

• Phân tích hình học: Trường phái lập thể tập trung phân chia vật thể thành các hình khối cơ bản như hình lập phương, hình trụ và hình cầu. Các hình dạng này được sử dụng để tái hiện đối tượng từ nhiều góc độ khác nhau cùng một lúc.

• Đa góc nhìn: Thay vì giữ một góc nhìn cố định, lập thể thể hiện đồng thời nhiều góc nhìn, giúp người xem có cái nhìn toàn diện hơn về đối tượng được miêu tả.

• Màu sắc hạn chế: Bảng màu trong lập thể thường đơn giản, chủ yếu sử dụng những gam màu trung tính như xám, nâu, đen và trắng. Điều này nhằm tập trung sự chú ý vào cấu trúc và hình dáng hơn là sự chân thực về màu sắc.

• Loại bỏ quy tắc phối cảnh truyền thống: Lập thể không tuân theo nguyên tắc phối cảnh cổ điển, thay vào đó, các yếu tố trong tranh thường bị đảo lộn, tạo nên cảm giác vừa lạ mắt vừa kích thích trí tưởng tượng.

• Biểu hiện mạnh mẽ và phá cách: Các tác phẩm của lập thể thường gây ấn tượng mạnh mẽ, đôi khi tạo cảm giác rối mắt nhưng lại rất hấp dẫn bởi sự độc đáo và táo bạo trong cách thể hiện.

5. Các nghệ sĩ tiêu biểu của trường phái hội họa lập thể

• Pablo Picasso: Một trong những nghệ sĩ nổi bật nhất, tác phẩm nổi tiếng gồm "Les Demoiselles d'Avignon", thể hiện rõ ràng sự phá cách trong cách nhìn nhận hình ảnh.

• Georges Braque: Cùng Picasso sáng lập lập thể, tác phẩm nổi bật như "Violin and Candlestick".

• Juan Gris: Người phát triển lập thể theo hướng trật tự, màu sắc hài hòa hơn, tiêu biểu là "Portrait of Picasso".

6. Ảnh hưởng của trường phái hội họa lập thể đến hiện đại

Trường phái hội họa lập thể không chỉ giới hạn trong nghệ thuật thị giác mà còn tác động đến kiến trúc, thiết kế thời trang và đồ họa đương đại. Nó thúc đẩy sự đổi mới, sáng tạo và là nền tảng cho các trường phái nghệ thuật sau này như chủ nghĩa vị lai, chủ nghĩa kiến tạo và các phong trào nghệ thuật hiện đại khác.

Hiểu rõ về trường phái hội họa lập thể giúp ta đánh giá cao giá trị cách mạng của nó trong lịch sử nghệ thuật và nhận thức rõ hơn về sự phong phú, đa dạng trong cách biểu đạt nghệ thuật của con người.

Trường phái Lập thể không chỉ là một cột mốc trong lịch sử hội họa, mà còn mở ra cách nhìn mới về thế giới nghệ thuật. Với sự sáng tạo táo bạo, các họa sĩ Lập thể đã truyền cảm hứng cho nhiều phong trào nghệ thuật hiện đại sau này. Dù đã hơn một thế kỷ trôi qua, tinh thần phá cách và tư duy hình khối của Lập thể vẫn còn nguyên giá trị. Khi tìm hiểu về Lập thể, chúng ta không chỉ hiểu thêm về nghệ thuật mà còn cảm nhận được sức mạnh của sự đổi mới không ngừng.