Khám phá trường phái hội họa ấn tượng và di sản nghệ thuật của nó

Mời bạn đọc cùng Mỹ Thuật Sống tìm hiểu trường phái hội họa ấn tượng, một phong trào nghệ thuật quan trọng trong lịch sử hội họa thế giới. Bài viết sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về nguồn gốc, đặc trưng kỹ thuật, chủ đề sáng tác, phản ứng của công chúng, giới phê bình và di sản mà trường phái này để lại. Qua đó, người đọc sẽ hiểu rõ hơn về tầm ảnh hưởng sâu rộng của ấn tượng đối với nghệ thuật hiện đại.

1. Trường phái ấn tượng là gì?

Trường phái hội họa ấn tượng là một phong trào nghệ thuật xuất hiện vào cuối thế kỷ 19 tại Pháp, tập trung vào việc ghi lại ấn tượng thoáng qua của ánh sáng và màu sắc trong tự nhiên. 

Thay vì mô tả chi tiết, các họa sĩ ấn tượng sử dụng nét cọ nhanh, màu sắc tươi sáng để thể hiện cảm xúc và sự chuyển động trong khoảnh khắc. Phong cách này nhấn mạnh cảm giác thị giác ngay tức thì, mang đến sự tươi mới và sống động, khác biệt hoàn toàn với lối hội họa hàn lâm truyền thống.

Trường phái mỹ thuật ấn tượng thể hiện qua các bức tranh nổi tiếng

2. Sự ra đời của trường phái ấn tượng có bối cảnh thế nào?

2.1. Tình hình nghệ thuật Pháp thế kỷ 19

2.1.1. Vai trò của Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp

Trong thế kỷ 19, Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp giữ vai trò trung tâm, kiểm soát giáo dục nghệ thuật và tổ chức các triển lãm quan trọng như Salon de Paris. Viện đề cao nghệ thuật hàn lâm với các chủ đề truyền thống, hạn chế sự đổi mới sáng tạo.

2.1.2. Ảnh hưởng của các cuộc cải cách dưới thời Napoleon III

Dưới thời Napoleon III, các cải cách đô thị tại Paris đã thay đổi mạnh mẽ đời sống nghệ thuật. Không gian đô thị mới và ánh sáng tự nhiên trở thành cảm hứng, góp phần thúc đẩy sự ra đời của trường phái hội họa ấn tượng, tập trung vào khoảnh khắc thoáng qua và cảm xúc cá nhân.

2.2. Sự ra đời của nhóm họa sĩ trường phái ấn tượng tiên phong

2.2.1.Cuộc gặp gỡ và hợp tác giữa Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley và Frédéric Bazille

Vào những năm 1860, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley và Frédéric Bazille gặp nhau tại xưởng vẽ của họa sĩ Charles Gleyre ở Paris. Chung niềm đam mê đổi mới, họ nhanh chóng hợp tác và cùng nhau phản đối lối vẽ hàn lâm truyền thống. Tình bạn và sự hỗ trợ lẫn nhau giữa các họa sĩ này đã tạo nền tảng vững chắc cho sự ra đời của trường phái hội họa ấn tượng, góp phần thay đổi diện mạo nghệ thuật Pháp.

Các họa sĩ tiên phong cho phong trào mỹ thuật ấn tượng

2.2.2. Phương pháp vẽ ngoài trời và sự khác biệt với truyền thống

Khác với phong cách vẽ trong xưởng phổ biến lúc bấy giờ, các họa sĩ ấn tượng tiên phong chọn phương pháp vẽ ngoài trời (plein air). Điều này giúp họ nắm bắt ánh sáng, màu sắc và không khí tự nhiên một cách sống động. Họ sử dụng nét cọ nhanh, màu sắc tươi sáng, tập trung thể hiện khoảnh khắc thoáng qua thay vì mô tả chi tiết. Phương pháp này tạo ra sự khác biệt rõ rệt so với truyền thống, mở đường cho sự phát triển của nghệ thuật hiện đại.

3. Đặc điểm của trường phái hội họa ấn tượng

3.1. Kỹ thuật và phong cách vẽ

3.1.1. Sử dụng màu sắc tươi sáng và tương phản

Trường phái hội họa ấn tượng nổi bật với việc sử dụng màu sắc tươi sáng và tương phản mạnh mẽ. Các họa sĩ tránh dùng màu đen để tạo bóng, thay vào đó kết hợp các màu nguyên sắc để tạo ra hiệu ứng ánh sáng tự nhiên. Cách phối màu trực tiếp trên toan giúp tác phẩm trở nên sống động và giàu cảm xúc.

Kỹ thuật về màu sắc và nét vẽ dựa trên ánh sáng rất quan trọng

3.1.2. Nét vẽ ngắn, dày và rõ ràng

Một trong những đặc trưng nổi bật của trường phái ấn tượng trong hội họa là việc sử dụng nét vẽ ngắn, dày và rõ ràng. Các họa sĩ áp dụng nét cọ nhanh, không mài mịn bề mặt tranh, giúp ghi lại sự chuyển động và khoảnh khắc thoáng qua của cảnh vật. Phong cách này mang đến cảm giác chân thực, gần gũi cho người xem.

3.1.3. Tập trung vào ánh sáng và sự thay đổi của nó trong ngày

Ánh sáng là yếu tố cốt lõi trong tranh ấn tượng. Các họa sĩ chú trọng ghi lại sự thay đổi của ánh sáng theo từng thời điểm trong ngày. Họ thường vẽ cùng một khung cảnh dưới các điều kiện ánh sáng khác nhau để thể hiện sự biến đổi tinh tế trong màu sắc và không khí, tạo nên chiều sâu và sự sống động cho tác phẩm.

3.2. Chủ đề và nội dung

3.2.1. Cảnh quan thiên nhiên và đời sống thường nhật

Trường phái hội họa ấn tượng tập trung khắc họa những cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và đời sống thường nhật. Các họa sĩ tìm cảm hứng từ phong cảnh, sông nước, khu vườn và những hoạt động sinh hoạt hàng ngày như dạo chơi, khiêu vũ hay những quán cà phê. Chủ đề gần gũi giúp tác phẩm trở nên sinh động, phản ánh chân thực nhịp sống đương thời.

Chủ đề của phong trào là cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và thoáng đãng

3.2.2. Sự thoáng qua và khoảnh khắc tức thời

Một đặc điểm của trường phái ấn tượng nổi bật nhất là sự chú trọng đến khoảnh khắc thoáng qua. Các họa sĩ nỗ lực ghi lại những thay đổi nhanh chóng của ánh sáng, thời tiết và chuyển động. Họ không hướng tới sự hoàn hảo chi tiết mà tập trung truyền tải cảm giác tức thời, mang lại cho người xem cảm nhận chân thực và sống động.

4. Phản ứng của công chúng và giới phê bình

4.1. Sự đón nhận ban đầu

4.1.1. Chỉ trích từ Viện Hàn lâm và giới nghệ thuật truyền thống

Khi mới ra đời, trường phái hội họa ấn tượng vấp phải sự chỉ trích gay gắt từ Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp và giới nghệ thuật truyền thống. Họ cho rằng các tác phẩm ấn tượng thiếu tính hoàn thiện, nét vẽ cẩu thả và không tuân thủ các quy chuẩn hội họa hàn lâm. Sự tập trung vào ánh sáng thoáng qua và màu sắc tươi sáng bị xem là lạ lẫm, thậm chí bị coi là "chưa hoàn thiện".

4.1.2. Khó khăn trong việc trưng bày và bán tác phẩm

Do sự phản đối từ các tổ chức chính thống, các họa sĩ ấn tượng gặp nhiều khó khăn trong việc trưng bày và bán tác phẩm. Triển lãm chính thức như Salon de Paris thường từ chối tranh của họ, buộc các nghệ sĩ phải tổ chức triển lãm độc lập. Tuy nhiên, ban đầu, công chúng cũng chưa sẵn sàng đón nhận sự đổi mới này, khiến việc bán tranh trở nên vô cùng gian nan.

Thời gian đầu, trường phái gặp rất nhiều khó khăn trong việc trưng bày và bán tác phẩm

4.2. Các triển lãm độc lập và sự thay đổi quan điểm

4.2.1. Triển lãm đầu tiên của nhóm Ấn tượng năm 1874

Năm 1874, nhóm họa sĩ tiên phong của trường phái hội họa ấn tượng tổ chức triển lãm độc lập đầu tiên tại xưởng của nhiếp ảnh gia Nadar, nhằm đối phó với sự từ chối từ Salon de Paris. Trong triển lãm này, trường phái ấn tượng có tác phẩm nghệ thuật là Impression, Soleil Levant (Ấn tượng, Mặt trời mọc) của Claude Monet đã trở thành tâm điểm chú ý, đồng thời cũng là nguồn gốc cho tên gọi "Ấn tượng". Tuy nhiên, triển lãm vấp phải làn sóng chỉ trích gay gắt từ giới phê bình, nhiều người cho rằng tác phẩm thiếu tính hoàn thiện và xa rời nghệ thuật truyền thống.

4.2.2. Sự chấp nhận dần dần từ công chúng và giới phê bình

Mặc dù ban đầu bị phản đối, trường phái hội họa ấn tượng dần được công chúng và giới phê bình nhìn nhận lại qua các triển lãm sau đó. Sự tươi mới trong cách thể hiện, tập trung vào ánh sáng và khoảnh khắc thoáng qua đã thu hút sự quan tâm của tầng lớp thị dân và giới sưu tầm nghệ thuật. Theo thời gian, quan điểm khắt khe ban đầu nhường chỗ cho sự công nhận, và ấn tượng trở thành một trong những phong trào nghệ thuật có ảnh hưởng sâu rộng nhất thế kỷ 19.

Nhưng sau đó  lại trở thành nghệ thuật ảnh hưởng sau rộng nhất thế kỷ XIX

5. Ảnh hưởng và di sản của trường phái Ấn tượng

5.1. Tác động đến nghệ thuật hiện đại

5.1.1. Mở đường cho các trường phái nghệ thuật sau này như Hậu Ấn tượng, Biểu hiện và Lập thể

Trường phái hội họa ấn tượng đã tạo ra bước ngoặt quan trọng, mở đường cho nhiều phong trào nghệ thuật sau này. Các họa sĩ Hậu Ấn tượng như Vincent van Gogh và Paul Cézanne tiếp nối và phát triển các ý tưởng về màu sắc, kết cấu. Trong khi đó, phong trào Biểu hiện và Lập thể do Pablo Picasso và Georges Braque dẫn đầu cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc từ sự tự do sáng tạo và cách nhìn mới mẻ mà trường phái ấn tượng khởi xướng.

5.1.2. Ảnh hưởng đến kỹ thuật và phong cách của các nghệ sĩ thế kỷ 20

Ảnh hưởng của trường phái hội họa ấn tượng lan rộng đến thế kỷ 20, tác động mạnh mẽ đến kỹ thuật và phong cách của nhiều nghệ sĩ hiện đại. Việc nhấn mạnh ánh sáng, màu sắc và khoảnh khắc thoáng qua trở thành cảm hứng cho các trào lưu như Dã thú, Trừu tượng và Siêu thực. Từ kỹ thuật vẽ ngoài trời đến nét cọ phóng khoáng, di sản của ấn tượng vẫn tiếp tục sống mãi trong nghệ thuật đương đại.

Những tác động và trường phái này mang lại

5.2. Sự phổ biến và công nhận toàn cầu

5.2.1. Giá trị và vị trí của các tác phẩm Ấn tượng trong thị trường nghệ thuật hiện đại

Ngày nay, trường phái hội họa ấn tượng được công nhận là một trong những phong trào nghệ thuật quan trọng và có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử hội họa. Các tác phẩm ấn tượng luôn được săn đón tại các phiên đấu giá quốc tế với giá trị cao ngất ngưởng. Tranh của những họa sĩ như Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir và Edgar Degas thường đạt mức giá kỷ lục, thể hiện sự đánh giá cao từ giới sưu tầm và thị trường nghệ thuật hiện đại.

5.2.2. Các bảo tàng và triển lãm chuyên đề về trường phái Ấn tượng trên thế giới

Di sản của trường phái mỹ thuật ấn tượng được gìn giữ và tôn vinh tại nhiều bảo tàng hàng đầu thế giới như Musée d'Orsay (Pháp), The Metropolitan Museum of Art (Mỹ) và National Gallery (Anh). Các triển lãm chuyên đề về ấn tượng thu hút hàng triệu lượt khách tham quan, khẳng định sức hút bền vững của phong trào. Những sự kiện này không chỉ giúp công chúng thưởng thức tác phẩm kinh điển mà còn góp phần duy trì vị thế toàn cầu của trường phái ấn tượng trong nghệ thuật đương đại.

Dần trở thành một ấn tượng cần lưu giữ và tôn vinh tại nhiều bảo tàng thế giới

Qua bài viết, MTS đã cung cấp toàn bộ thông tin về trường phái mỹ thuật ấn tượng đã thay đổi cách nhìn nghệ thuật, nhấn mạnh ánh sáng, màu sắc và khoảnh khắc thoáng qua. Phong trào này mở đường cho các trường phái hiện đại như Hậu Ấn tượng và Lập thể. Sự ra đời của trường phái hội họa ấn tượng chứng minh rằng đổi mới và sáng tạo là động lực thúc đẩy nghệ thuật phát triển, mang lại giá trị bền vững cho nền văn hóa nhân loại.