Tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng - Họa sĩ nổi tiếng Việt Nam

Họa sĩ Nguyễn Sáng là một trong những tài năng lớn, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử hội họa với những tác phẩm đầy cảm xúc và ý nghĩa. Bài viết này sẽ đưa bạn đến với hành trình khám phá tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng về nghệ thuật, cuộc đời, những thành tựu và ảnh hưởng của ông trong nền mỹ thuật hiện đại.

1. Tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng

1.1. Họa sĩ Nguyễn Sáng là ai?

Nguyễn Sáng (1 tháng 8 năm 1923 – 16 tháng 12 năm 1988) là một trong những danh họa nổi tiếng của Việt Nam. Ông sinh ra tại Mỹ Tho và sau này theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, nơi ông phát triển phong cách sáng tạo đặc trưng và đầy cá tính.

Họa sĩ Nguyễn Sáng được biết đến với vai trò là họa sĩ thiết kế con tem bưu chính cách mạng đầu tiên của nước ta. Đặc biệt, ông là họa sĩ duy nhất có hai tác phẩm hội họa được Nhà nước Việt Nam công nhận là bảo vật quốc gia.

Chân dung họa sĩ Nguyễn Sáng

1.2. Phong cách hội họa của họa sĩ Nguyễn Sáng

Trong tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng ghi chép rằng ông có khả năng sáng tác với nhiều chất liệu khác nhau, từ màu sáp dầu, sơn mài, đến tranh lụa và phấn màu.

Tuy nhiên, sơn dầu vẫn là thế mạnh của ông. Ông đã tạo ra nhiều tác phẩm hoành tráng, thể hiện sâu sắc những cảm nhận lịch sử cách mạng đầy chân thực. 

Trong tranh của Nguyễn Sáng, hình tượng nghệ thuật thường được chắt lọc trên nền phẳng với ít màu sắc, nhưng lại phong phú về sắc độ, giúp tái hiện không gian một cách rõ nét. Với hơn 100 tác phẩm để lại nổi bật nhất thường gắn liền với lịch sử cách mạng Việt Nam. 

Nguyễn Sáng gắn bó sâu sắc với Hà Nội. Ông từng khẳng định rằng nếu không có Hà Nội, sẽ không có Nguyễn Sáng như ngày nay. Ngoài ra, ông còn có niềm yêu thích đặc biệt với việc vẽ mèo và nhiều tác phẩm về loài vật này mang phong cách bán trừu tượng.

Tranh Hai con mèo của họa sĩ Nguyễn Sáng

1.3. Vợ của họa sĩ Nguyễn Sáng là ai?

Theo họa sĩ Bùi Thanh Phương (con trai của danh họa Bùi Xuân Phái), trước Cách mạng tháng Tám, Nguyễn Sáng từng có một người vợ là người Pháp lai. Khi chiến tranh nổ ra, người phụ nữ này đã rời Việt Nam và trở về Pháp.

Sau đó, Nguyễn Sáng sống một mình hơn 30 năm. Đến năm 1978, ông gặp bà Nguyễn Thị Thủy (sinh năm 1955) và kết hôn với bà. Tuy nhiên, chỉ sau một năm chung sống, bà Thủy qua đời vì bệnh tim, khiến Nguyễn Sáng rơi vào trạng thái suy sụp tinh thần nặng nề.

Một người bạn thân trong giới của ông nhận xét rằng Nguyễn Sáng là người thẳng tính, dễ nổi nóng, thậm chí có lúc rất cộc cằn. Ông ít thích giao tiếp, đặc biệt với trẻ em và thường sống khép kín, dành phần lớn thời gian để suy tư và vẽ.

2. Các giai đoạn sự nghiệp của họa sĩ Nguyễn Sáng

Cuộc đời họa sĩ Nguyễn Sáng đã trải qua những sự kiện gì để giúp ông trở thành một danh họa nổi tiếng Việt Nam? Cùng MTS khám phá dưới đây nhé!

2.1. Giai đoạn 1936 - 1938

Từ năm 1936 đến 1938, họa sĩ Nguyễn Sáng theo học tại Trường Mỹ thuật Gia Định, sau đó tiếp tục học khóa XIV tại Trường Mỹ thuật Đông Dương.

Theo tiểu sư họa sĩ Nguyễn Sáng là một người tiên phong trong việc cách tân nghệ thuật sơn dầu, đặc biệt là trong sơn mài. Ông cũng là người tiên phong khai phá và thành công trong việc đưa phong cách hội họa hiện đại châu Âu vào nghệ thuật Việt Nam.

Họa sĩ Nguyễn Sáng tốt nghiệp Trường Mỹ Thuật Đông Dương

2.2. Giai đoạn 1945 – 1946

Vào tháng 8 năm 1945, Nguyễn Sáng tham gia cách mạng tại Hà Nội. Đến cuối tháng 12 năm 1946, ông sử dụng tài năng hội họa của mình để phục vụ cho cuộc kháng chiến tại Chiến khu Việt Bắc.

2.3. Giai đoạn 1946 – 1953

Trong thời kỳ chiến tranh Đông Dương, các tác phẩm của Nguyễn Sáng chủ yếu là những bức ký họa. Hai tác phẩm tiêu biểu nhất của ông là "Tình quân dân", khắc gỗ màu vào năm 1951 và "Giặc đốt làng", một tác phẩm sơn dầu có kích thước lớn và hoàn chỉnh nhất mà ông thực hiện trong hoàn cảnh chiến tranh đầy khó khăn và thiếu thốn.

Đóng góp lớn của ông cho văn nghệ kháng chiến là việc thiết kế bộ tem bưu chính đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, phát hành năm 1946.

Ngoài ra, ông cùng một số họa sĩ khác đã tham gia thiết kế mẫu giấy bạc cho Bộ Tài chính, được gọi là giấy bạc "Cụ Hồ". Đặc biệt, Nguyễn Sáng cũng là người thiết kế con tem bưu chính cách mạng đầu tiên của Việt Nam, mang chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Con tem bưu chính cách mạng Việt Nam do họa sĩ Nguyễn Sáng thực hiện

2.4. Giai đoạn 1953 – 1963

Từ năm 1953 đến 1954, tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng tham gia phong trào Điện Biên Phủ. Cuộc kháng chiến 9 năm đã giúp ông thấu hiểu sâu sắc về số phận của những dân công và bộ đội kiên cường chiến đấu trong cuộc đấu tranh trường kỳ với kẻ thù.

Đây cũng là giai đoạn mà tài năng nghệ thuật của Nguyễn Sáng đạt đến đỉnh cao, đánh dấu sự phát triển vượt bậc trong sự nghiệp hội họa của ông.

2.5. Giai đoạn 1954 – 1980

Từ năm 1954 đến 1980, họa sĩ Nguyễn Sáng đã tạo ra một loạt tác phẩm nghệ thuật độc đáo, bao gồm nhiều bức tranh sơn dầu và sơn mài cỡ lớn. Những tác phẩm này không chỉ thể hiện tài năng của ông mà còn đóng góp nhiều giá trị ý nghĩa cho nền mỹ thuật cách mạng Việt Nam.

Bức tranh Em tôi sáng tác năm 1967

3. Những giây phút cuối đời của cố họa sĩ Nguyễn Sáng

Cuối đời, tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng ghi chép rằng ông sống trong hoàn cảnh khó khăn và gần như không có điều kiện tài chính, khiến ông không thể tiếp tục công việc hội họa. Điều này trở thành nỗi trăn trở sâu sắc của ông.

Trước khi qua đời, Nhà nước Việt Nam đã quyết định trao tặng ông Huân chương Độc lập. Tuy nhiên, chi nhánh của Hội Mỹ thuật Việt Nam tại miền Nam chưa kịp tổ chức lễ mừng thì ông đã qua đời vào ngày 16 tháng 12 năm 1988.

4. Các bức tranh của họa sĩ Nguyễn Sáng

Các tác phẩm nghệ thuật của Nguyễn Sáng là sự hòa quyện tinh tế giữa nét hiện đại và giá trị văn hóa dân tộc. Tranh của ông thể hiện sự chuyển động qua hình ảnh và màu sắc đơn giản nhưng hiện đại, không khô khan hay khuôn sáo, mà luôn đầy cảm xúc chân thành và sự sáng tạo phong phú.

Một số tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Sáng nổi tiếng gồm:

Kết Nạp Đảng Ở Điện Biên Phủ

Thành Đồng Tổ Quốc

Giặc Đốt Làng Tôi

5. Các triển lãm nghệ thuật của họa sĩ Nguyễn Sáng

Đặng Thị Khuê cùng với Lương Xuân Đoàn (sau này trở thành Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam) và những người khác đã đi khắp cả nước để mượn tranh của Nguyễn Sáng, tổ chức triển lãm đầu tiên công bố sự nghiệp của ông sau 40 năm hoạt động nghệ thuật.

Hơn 100 bức tranh được tập hợp và giới thiệu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ở Hà Nội. Trong lễ khai mạc, nhiều văn nghệ sĩ và trí thức Hà Nội đã đến tham quan.

Nguyễn Sáng chỉ nói một câu đơn giản: "Tôi chẳng có gì đâu, ngoài một tấm lòng và hai bàn tay trắng". Ông coi triển lãm này như một ngày sinh nhật lần thứ hai của mình.

Sau triển lãm, Nguyễn Sáng chuyển vào miền Nam Việt Nam để tìm nơi nương tựa với người em. Tuy nhiên, ngay khi đến miền Nam, người em của ông qua đời đột ngột. Không còn nơi nương tựa, ông đành ở lại Thành phố Hồ Chí Minh, luôn cảm thấy "nhung nhớ" Hà Nội.

6. Tác giả Nguyễn Sáng được vinh danh và tặng thưởng

Tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng được ghi nhận trong Từ điển Bách khoa Larousse ở Pháp và được Nhà nước Việt Nam truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học – nghệ thuật năm 1996.

Ông là một trong bốn họa sĩ được công nhận tác phẩm mỹ thuật là bảo vật quốc gia năm 2014, với hai tác phẩm sơn mài "Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ" và "Thanh niên thành đồng".

Đến năm 2023, Nguyễn Sáng vẫn là họa sĩ duy nhất có hai tác phẩm được công nhận là bảo vật quốc gia. Nguyễn Sáng thường được vinh danh trong bộ tứ thế hệ thứ hai của danh họa Việt Nam. Ở tỉnh Thái Bình, có một căn nhà nhỏ thờ cúng ông và tại thành phố Mỹ Tho, có một đường phố mang tên ông.

7. Các sự việc khác khi nhắc đến tác giả Nguyễn Sáng

Trước khi qua đời, số lượng tranh của Nguyễn Sáng không nhiều và ông không có dụng cụ vẽ. Tuy nhiên, nhiều tác phẩm của ông đã bị giả mạo và lưu hành quốc tế.

Một ví dụ là bức chân dung bà Nguyễn Thị Ngọc Hà, bức tranh lụa duy nhất của ông, bị làm giả và bán đấu giá tại Singapore năm 1993 với giá 30 nghìn USD. Sau khi được xác định là giả, bức tranh đã bị thu hồi. 

Ngoài ra, bức tranh Em tôi của Nguyễn Sáng tại Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh đã bị hư hại từ năm 2008. Vào năm 2017, hai bức tranh có tên "Thống nhất" tại Cục Mỹ thuật bị nghi ngờ là giả, nhưng ông Vi Kiến Thành xác nhận chúng là bản chép tay do chính Nguyễn Sáng thực hiện để tặng đơn vị này.

Chân dung bà Nguyễn Thị Ngọc Hà

Kết luận

Nhìn lại tiểu sử họa sĩ Nguyễn Sáng, Trung tâm MTS và bạn đọc không chỉ thấy một nghệ sĩ vĩ đại mà còn cảm nhận được những đóng góp to lớn của ông cho nền mỹ thuật Việt Nam. Từ những tác phẩm sơn dầu và sơn mài đến những dấu ấn trong lịch sử và văn hóa, Nguyễn Sáng đã khẳng định vị thế của mình như một trong những danh họa hàng đầu của đất nước.